ن.ق218) ممنوعیت تشدیدمجازات در دادگاه تجدیدنظر

معاونت قضایی، آموزش و تحقیقات اداره کل دادگستری تهران

گزارش کمیسیون حقوقی و قضایی قضات

سوال 218- دادگاه بدوی به استناد مواد 714 و 22 قانون مجازات اسلامی برای مرتکب قتل غیر عمدی جزای نقدی تعیین نموده و این امر مورد تجدیدنظر خواهی شاکی قرار گرفته است آیا دادگاه تجدیدنظر می تواند به استناد ماده 258 قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری مجازات مرتکب را تشدید (و تبدیل به حبس) نماید؟.

 نظریه اتفاق آرا : مستفاد از ماده 258 قانون آئین دادرسی کیفری سال 78 (1) دادگاه تجدیدنظر نمی تواند مجازات مرتکب را تشدید نماید بلکه اجازه دارد ....

که در جهت تخفیف مجازات مقرر در حکم بدوی گام بردارد. از این رو، بدیهی است که هرگاه دادگاه بدوی با رعایت جهات مخففه جرم، به استناد ماده 22 قانون مجازات اسلامی مجازات جرم را کمتر از حداقل قانونی تعیین کرده باشد، دادگاه تجدیدنظر نباید آن را تشدید کند. اما مطابق ذیل ماده 258 قانون آئین دادرسی کیفری فوق الاشاره تنها دادگاه تجدیدنظر اختیار اصلاح رای دادگاه بدوی را دارد آنهم با دو شرط ذیل:

1-     هر گاه دادگاه بدوی مجازات را از حداقل میزان مقرر قانونی پایین تر تعیین کند.(2).

2-     رای دادگاه بدوی مورد اعتراض شاکی یا مقامات مقرر در ماده (235) ق. آ. د. ک سال 78 قرار گیرد.

بنابراین، در فرض سؤال دادگاه تجدیدنظر نمی تواند مجازات مرتکب قتل غیر عمدی (یعنی جزای نقدی) را تبدیل به حبس (که شدیدتر از جزای نقدی است) بنماید.

زیرنویس:

1- ماده 258 ق. آ. د. ک: «دادگاه تجدیدنظر نمی تواند مجازات تعزیری مقرر در حکم بدوی را تشدید نماید مگر در مواردی که مجازات مقرر در حکم بدوی کمتر از حداقل میزانی باشدکه قانون مقرر داشته و این امر مورد اعتراض شاکی تجدیدنظر خواه یا مقامات مذکور در ماده (235) این قانون قرار گیرد که در این موارد مرجع تجددنظر با تصحیح حکم بدوی نسبت به مجازاتی که قانون مقرر داشته اقدام خواهد نمود. »

2- مثال اگر دادگاه بدوی مجازات کلاهبرداری را کمتر از یک سال تعیین کند چون طبق ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری مصوب سال 67 مجمع تشخیص مصلحت نظام حبس کلاهبردار باید از یک تا 7 سال باشد و طبق تبصره یک از همان ماده دادگاه می تواند با اعمال ضوابط تخفیف، مجازات مرتکب را فقط تا حداقل مجازات مقرر در این ماده (حبس) تقلیل دهد لذا مجازات کمتر از یک سال در رای دادگاه بدوی مخالف قانون بوده و دادگاه تجدیدنظر بایستی با تعیین «یک سال حبس» مبادرت به تصحیح آن بنماید که این اصلاح تشدید مجازات قلمداد نمی گردد.»